اشتراک (اصول)تعدّد معانی حقیقی یک لفظ یا تعدّد افراد یک معنا. از این معنای در اصول فقه، بخش الفاظ سخن رفته است. ۱ - اقسام اشتراکاشتراک یا لفظی است یا معنوی. ۱.۱ - اشتراک لفظیاشتراک لفظی، به معنای تعدّد معانی حقیقی برای یک لفظ در یک زبان است مانند «قرء» که در زبان عرب به معنای حیض و نیز پاکی از آن آمده است. تعیین معنایی که مراد گوینده است در مشترک لفظی نیازمند قرینۀ تعیین کننده است. مقابل اشتراک لفظی، ترادف است. ۱.۲ - اشتراک معنویاشتراک معنوی، به معنای تعدّد افراد معنای حقیقی یک لفظ است مانند لفظ انسان که همۀ افراد و اصناف انسان را در بر می‌گیرد. ۲ - وقوع اشتراک معنوی و لفظیشکی در امکان و وقوع اشتراک معنوی نیست، لیکن اصولیان در امکان اشتراک لفظی و بر فرض امکان، در وقوع آن، اختلاف دارند. بیشتر، قائل به امکان و وقوع آن هستند. ۲.۱ - لفظ مشترک در قرآنبرخی، استعمال لفظ مشترک را در قرآن کریم به دلیل پیدایش اجمال در صورت نبودن قرینه بر تعیین معنای مراد یا طولانی شدن بدون فایدۀ کلام در صورت آوردن قرینه، نفی کرده‌اند. [۲]
محاضرات فی اصول الفقه ج۱، ص۲۳۳.
۳ - مهم‌ترین اثر اشتراک لفظیمهمترین اثر اشتراک لفظی، پیدایش اجمال در دلیل (قرآن و سنّت) در صورت نبود قرینۀ تعیین کننده است که موجب عدم جواز تمسّک به لفظ مشترک می‌شود. ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۵۳۱-۵۳۲. |